คำนวณสินค้าคงเหลืออย่างไร? ให้เหมาะสมกับธุรกิจ

3 วิธีการคำนวณสินค้าคงเหลือ

ให้เหมาะสมกับธุรกิจของคุณ

ธุรกิจจำหน่ายสินค้าโดยทั่วไป อาจต้องใช้เวลาไปกับการตรวจนับสินค้าคงเหลือเมื่อถึงวันคำนวณสินค้าคงเหลือปลายปีมาถึง เพื่อนำผลการตรวจนับไปลงบันทึกบัญชี และปฏิเสธไม่ได้เลยว่า ปริมาณสินค้าที่ไม่ตรงตามสต็อก ไม่ว่าจะสูญหาย ขาดหรือเกิน ต่างมีผลกระทบต่องบการเงินและภาษีอากรทั้งนั้น

สินค้าคงเหลือจึงเป็นหนึ่งในเรื่องที่สำคัญมากสำหรับการทำบัญชี มาเรียนรู้ไปกับ 3 วิธีการคำนวณสินค้าคงเหลือให้เหมาะสมกับธุรกิจ การคำนวณต้นทุนสินค้าคงเหลือเราต้องทำอย่างไร และแต่ละวิธีเหมาะสมกับธุรกิจอย่างไรบ้าง

วิธีเข้าก่อน-ออกก่อน (First-in First-out; FIFO)

วิธีนี้จะได้รับความนิยมเพราะเป็นวิธีที่เข้าใจง่ายและบันทึกได้ไม่ยุ่งยาก สินค้าที่ซื้อเข้ามาก่อนจะถูกขายออกไปก่อน ซึ่งจากชื่อก็ได้บอกอยู่แล้วว่า “เข้าก่อน ออกก่อน” การบันทึกด้วยวิธีเข้าก่อน-ออกก่อน สามารถใช้ได้กับทั้งระบบการบันทึกแบบสิ้นงวด (Periodic) และแบบต่อเนื่อง (Perpetual) ซึ่งจะแตกต่างกันในรายละเอียดการบันทึกบัญชี

ดังนั้น ต้นทุนของสินค้าที่ซื้อเข้ามาก่อนจะเป็นต้นทุนขาย และต้นทุนสินค้าที่ซื้อเข้ามาที่หลัง ๆ จะเป็นสินค้าคงเหลือ ทำให้มูลค่าของสินค้าคงเหลือที่ได้จะเท่ากัน วิธีนี้มักจะใช้กับสินค้าทั่ว ๆ ไป ซึ่งมีลักษณะเหมือนกัน ซึ่งมีข้อดีในการแสดงราคาสินค้าคงเหลือ เพราะเมื่อถึงสิ้นปีสินค้าคงเหลือนั้นจะมีมูลค่าใกล้เคียงกับมูลค่าในตลาดมากที่สุด สามารถแสดงให้เห็นถึงฐานะทางการเงินของบริษัทได้ใกล้เคียงกับความเป็นจริง ประกอบกับเป็นวิธีที่เข้าใจง่ายไม่ยุ่งยาก ทำให้เป็นวิธีที่ได้รับความนิยม

ตัวอย่าง บริษัท เอบีซี จำกัด มีรายการซื้อและขายสินค้า ดังนี้

วิธีราคาเจาะจง (Specific Identification)

วิธีนี้จะสอดคล้องกับระบบการบันทึกบัญชีแบบต่อเนื่อง เพราะสินค้าแต่ละชิ้นจะมีมูลค่าเป็นของตัวเอง เมื่อมีรายการซื้อหรือรายการขายสินค้าจะบันทึกจำนวนของสินค้าชิ้นนั้น

ดังนั้น วิธีนี้จึงเหมาะกับสินค้าที่มีลักษณะเฉพาะ ราคาสูง ไม่สามารถสับเปลี่ยนได้ ต้นทุนแต่ละชิ้นจะแตกต่างกัน และจำนวนครั้งของการขายมีจำนวนไม่บ่อยมากนัก เช่น เครื่องเพชร เครื่องประดับที่มีมูลค่าหรือชุดเฟอร์นิเจอร์สั่งทำ รถยนต์ เรือเดินสมุทร เป็นต้น หากใช้วิธีนี้กับสินค้าที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้เกิดค่าใช้จ่ายสูงเกินจำเป็น

ตัวอย่าง บริษัท เอบีซี จำกัด เป็นบริษัทจำหน่ายรถยนต์ โดยมีรายละเอียด ดังนี้

1) รถยนต์รุ่น ABC01 มีจำนวน 10 คัน มีราคาทุนคันละ 700,000 บาท ราคาขายคันละ 750,000 บาท และได้มีการขายไปภายในเดือนพฤศจิกายน จำนวน 4 คัน

2) รถยนต์รุ่น ABC02 มีจำนวน 6 คัน มีราคาทุนคันละ 500,000 บาท ราคาขายคันละ 570,000 บาท และได้มีการขายไปภายในเดือนพฤศจิกายน จำนวน 2 คัน

วิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก (Weighted-average method)

สำหรับวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก ต้นทุนต่อหน่วยก็คือต้นทุนสินค้าสินค้าที่มีไว้เพื่อขายหารด้วยจำนวนหน่วยที่มีไว้เพื่อขาย ซึ่งจะคำนวณเมื่อสิ้นงวด หากกิจการมีการเลือกวิธีคำนวณมูลค่าของสินค้าคงเหลือได้เหมาะสม นอกจากจะทำให้การบริหารสินค้ามีประสิทธิภาพแล้ว ยังช่วยลดค่าใช้จ่ายได้และยังทำให้ตัวเลขงบการเงินแสดงสถานะทางการเงินสามารถสะท้อนภาพเชิงเศรษฐกิจได้อย่างถูกต้องอีกด้วย ซึ่งทำให้ผู้บริหารสามารถเห็นสภาพที่แท้จริงขอบงบบริษัทได้ และหากมีปัญหาทางการเงินเกิดขึ้นก็สามารถบริหารได้อย่างมีประสิทธิภาพและแก้ได้อย่างทันท่วงทีอีกด้วย

ตัวอย่าง บริษัท เอบีซี จำกัด มีรายการซื้อและขาย ดังนี้